อริยสงฆ์สยาม ๕

 สมเด็จพระสังฆราชเจ้า กรมหลวงชินวรสิริวัฒน์  

สมเด็จพระสังฆราช พระองค์ที่ ๑๑ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์

(พ.ศ.๒๔๖๕-๒๔๘๐)

พระรูปหล่อโลหะปิดทอง สมเด็จพระสังฆราชเจ้า กรมหลวงชินวรสิริวัฒน์ 

ขณะยังดำรงพระอิสริยยศเป็น "กรมหมื่น"ขนาด ๗ นิ้ว (ขอขอบคุณเจ้าของภาพ)

สมเด็จพระสังฆราชเจ้า กรมหลวงชินวรสิริวัฒน์ พระนามเดิม หม่อมเจ้าภุชงค์ เป็นพระโอรสในพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมขุนเจริญผลภูลสวัสดิ์ กับหม่อมปุ่น ชุมพูนุช ประสูติเมื่อวันที่ ๑๖ ธันวาคม พ.ศ.๒๔๐๒ ในวัยเยาว์พระชนมายุ ๑๒ พรรษา พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว โปรดฯให้ตามเสด็จในคราวเสด็จพระราชดำเนินประเทศอินเดีย เมื่อเรือพระที่นั่งไปถึงสิงคโปร์ จึงทรงโปรดฯให้ทรงเล่าเรียนที่โรงเรียนแรฟฟัล พร้อมกับหม่อมเจ้าพระองค์อื่น ๆอีกราว ๒๐ พระองค์ โดยทรงศึกษาอยู่เป็นเวลา ๙ เดือน

ในพ.ศ.๒๔๑๖ ทรงผนวชเป็นสามเณรขณะพระชนมายุ ๑๔ พรรษา ประทับอยู่วัดราชบพิธสถิตมหาสีมาราม จนพระชนมายุครบจึงทรงอุปสมบทที่วัดพระศรีรัตนศาสดาราม มีสมเด็จพระวันรัตน์ (ทับ พุทธสิริ) วัดโสมนัสวิหาร เป็นพระอุปัชฌาย์ แล้วเสด็จประทับ ณ วัดราชบพิธ จากนั้นทรงเข้าแปลพระปริยัติธรรม ได้เปรียญ ๕ ประโยค จนถึงปีพ.ศ.๒๔๓๐ ได้รับการโปรดเกล้าฯแต่งตั้งเป็นพระราชาคณะที่ “พระสถาพรพิริยพรต” ทรงเป็นกรรมการชุดแรกของมหามกุฎราชวิทยาลัย และทรงมีบทบาทสำคัญในการบริหารให้เจริญก้าวหน้ามาตามลำดับ

ปีพ.ศ.๒๔๓๘ เป็นราชาคณะผู้ใหญ่เสมอชั้นเทพ พ.ศ.๒๔๔๒ เป็นพระราชาคณะชั้นธรรม จนถึงปีพ.ศ.๒๔๔๔ พระองค์จ้าอรุณนิภาคุณากร เจ้าอาวาสวัดราชบพิธ พระองค์แรกสิ้นพระชนม์ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๕ จึงทรงพระกรุณาโปรดฯให้ครองวัดราชบพิธสืบมา

พ.ศ. ๒๔๔๙ ทรงกรุณาโปรดฯให้สถาปนาเป็นพระราชาคณะที่ “พระพรหมมุนี” เจ้าคณะรองในคณะกลาง มีอิสริยยศเป็น “พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้า” เมื่อเข้าสู่รัชกาลพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้า เจ้าอยู่หัว ในปีพ.ศ.๒๔๕๓ ทรงพระกรุณาโปรดฯสถาปนาพระอิสริยยศเป็น “พระวรวงศ์เธอ กรมหมื่นชินวรสิริวัฒน์” ดำรงสมณศักดิ์เป็นสมเด็จพระราชาคณะที่ “สมเด็จพระพุฒาจารย์” เจ้าคณะใหญ่คณะกลาง จนถึงปีพ.ศ.๒๔๖๔ สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส สิ้นพระชนม์ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๖ จึงทรงพระกรุณาโปรดสถาปนาเป็น “พระเจ้าวรวงศ์เธอ” พร้อมทรงสถาปนาเป็นสมเด็จพระสังฆราชเจ้า สกลมหาสังฆปรินายก ในพ.ศ.๒๔๖๙ เลื่อนพระอิสริยยศเป็น “กรมหลวง”

สมเด็จพระสังฆราชเจ้า พระเจ้าวรวงศ์เธอ กรมหลวงชินวรสิริวัฒน์ ดำรงตำแหน่ง สกลมหาสังฆปรินายกอยู่นานถึง ๑๖ ปีจึงสิ้นพระชนม์เมื่อวันที่ ๒๕ สิงหาคม พ.ศ.๒๔๘๐ พระชนมายุได้ ๗๘ พรรษา ๕๘.

จันทร์พลูหลวง...เรียบเรียง.

*********